پراکندگی فقر انرژی و آب در ایران چگونه است؟ - وبلاگ یاسین

به گزارش وبلاگ یاسین، دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مجموعه گزارش های تازه خود درباره فقر چندبعدی برای اولین بار به آنالیز فقر انرژی و آب در ایران پرداخته است.

بر اساس تعریف بانک توسعه آسیایی، فقر انرژی عبارت است از: فقدان انتخاب های کافی در دسترسی به خدمات انرژی ارزان، قابل اعتماد، با کیفیت عالی، ایمن و سازگار با محیط زیست برای حمایت از توسعه مالی و انسانی و دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون کوشش نموده بر مبنای این تعریف تصویری از فقر انرژی و آب در ایران ارائه دهد.

بر مبنای این مطالعه، در ارتباط با شاخص هایی که مقدار دسترسی به آب، برق و گاز را مورد سنجش قرار می دهند، ایران در سال 2018 مطابق با آمار منتشرشده از سوی بانک جهانی در شرایطی بالاتر از میانه جهانی واقع شده است، به طوری که در دسترسی به برق شهری میانه کشوری 100 درصد بوده درحالی که در همان سال میانه جهانی 89.5 درصد بوده است.

استفاده 2 درصد از جمعیت کشور از سوخت جامد برای خوراک پزی

در این آنالیز برای آنالیز ایمنی و سازگاری با محیط زیست، شاخص نوع سوخت خوراک پزی مدنظر قرار گرفته است. خانوارها نباید برای پخت وپز یا تأمین گرمایش منزل از سوخت جامد مانند کود حیوانی، محصولات کشاورزی، بوته ها، چوب، زغال چوب و زغال سنگ استفاده نمایند و استفاده از سوخت جامد، فقر انرژی محسوب می گردد. بر این اساس درمجموع 2 درصد از جمعیت کشور از این نوع سوخت استفاده می نمایند. استان های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و لرستان، بیشترین استفاده از سوخت زغال چوب و نفت سفید را دارند؛ بعلاوه در منطقه های از استان های سیستان، مرکزی، خراسان شمالی و فارس از زغال چوب برای پخت وپز استفاده می نمایند.

دسترسی منطقه ها شهری و روستایی ایران به آب؛ بالاتر از میانه جهانی

میانه جهانی دسترسی به آب بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی برای منطقه ها شهری 85.14 درصد و برای منطقه ها روستایی 53 درصد، حال آنکه میانه کشوری در ایران بر اساس آمار منتشرشده از سوی شرکت آب و فاضلاب کشور، برای منطقه ها شهری 99.82 درصد و برای منطقه ها روستایی 75.95 درصد است که بالاتر از میانه جهانی بوده است.

هزار و 190 روستا هنوز فاقد برق هستند

در بخش برق هم بر اساس آمار منتشرشده از سوی توانیر 100 درصد منطقه ها شهری برق رسانی شده اند و تنها هزار و 190 روستا فاقد برق هستند که از این تعداد 250 نقطه تا خاتمه سال 1400 برق رسانی خواهند شد. در ارتباط با عدم برخورداری از گاز داده های به روز جهانی موجود نیست و در داده های هزینه عایدی مرکز آمار ایران میانه کشوری عدم برخورداری از گاز در منطقه ها شهری 5.47 درصد و در منطقه ها روستایی 27.47 درصد است.

استان قم ثروتمندترین خانوارها را به لحاظ سهم مصرف انرژی دارد

برای سنجش ارزان بودن انرژی، از دو شاخص سهم هزینه انرژی از سبد هزینه خانوار و یارانه انرژی استفاده شده است. اگر خانواری 10 درصد از عایدی خود را صرف خرید انرژی برای پخت وپز، گرمایش و سرمایش خانهٔ خود کند، این خانوار دچار فقر انرژی است. در ایران سهم انرژی از سبد مصرفی خانوار در سال 1398 در حدود 4 درصد بوده است که این امر ناشی از قیمت پایین حامل های انرژی به دلیل یارانه پرداختی به آنها است. همین طور در سال 1398 سهم انرژی در سبد خرید تنها 3.57 درصد از خانوارهای ایرانی بیش از 10 درصد بوده است.

نتایج حاکی از آن است که استان کرمان با 11 درصد و استان سیستان و بلوچستان با 9.11 درصد بیشترین مقدار و استان قم با 0.3 درصد کمترین مقدار خانوارهای فقیر انرژی به لحاظ سهم انرژی از کل هزینه خانوار را دارا هستند. هرچه دهک عایدیی بالاتر باشد، درصد کمتری از خانوارها دچار فقر انرژی هستند، یعنی درصد کمتری از خانوارها هستند که سهم انرژی از هزینه شان بالاتر از ده درصد است.

استان کرمان بدترین استان در شاخص فقر انرژی

درمجموع، مهم ترین مشکل در مورد فقر انرژی و آب در ایران، عدم وجود تصویری معین از شرایط کیفیت و ایمنی انرژی در نقاط کشور و بعلاوه عدم امکان محاسبه دقیق مقدار بهره مندی هر خانوار از یارانه انرژی است. در رده بندی استانی استان کرمان در 4 شاخص از 5 شاخص فقر انرژی، شرایط بدتری از میانه کشوری داشته است، پس ازآن استان های سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد با عدد 3 قرار دارند.