سر برآوردن ویروس زامبی از دل خاک منجمد سیبری پس از 48 هزار سال - وبلاگ یاسین

به گزارش وبلاگ یاسین، ویروس های ناشناخته در خاک منجمد می توانند همه گیری های مرگباری را رقم بزنند. دانشمندان هشدار می دهند ذوب یخ ها و سرازیر شدن ویروس های احتمالی درون آن ها به سمت دریاچه های آب شیرین می تواند باعث سرایت آلودگی گردد.

در سال های اخیر گرم شدن زمین در قطب شمال باعث آب شدن لایه ای از خاک همواره یخ زده در این ناحیه شده و ویروس های خفته که برای ده ها هزار سال غیرفعال بودند، اکنون به تهدید بالقوه ای برای سلامت جانوران و انسان ها تبدیل شده اند.

کیمبرلی ماینر، دانشمند آب و هوا در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، می گوید: خیلی چیزها در خصوص خاک منجمد وجود دارد که نگران نماینده است و ما تا حد ممکن باید این سطح یخ زده را به همان حالت نگه داریم.

ویروس منجمد باستانی/عکس: MDPI, Basel, Switzerland

خاک منجمد حدود یک پنجم نیمکره شمالی را پوشش می دهد و به عنوان نوعی کپسول زمان عمل می نماید؛ جایی که در دل آن علاوه بر ویروس های باستانی بقایای تعدادی از حیوانات منقرض شده، نظیر دو توله شیر غار و یک کرگدن پشمالوی تازه کشف شده، حفظ شده است.

این خاک یخ بسته، محیطی ایزوله و بدون اکسیژن را ساخته است که نور به آن نفوذ نمی نماید. این لایه منجمد که عمقش گاه تا 1500 متر می رسد، مهم ترین انبار متان در کره زمین نیز به شمار میرود و برای ده ها هزار سال است که به همان صورت حفظ شده است. با این حال دمای روز قطب شمال، که اکنون تا چهار برابر سریع تر از بقیه کره زمین گرم شده، لایه بالایی آن را آب نموده و این سطوح را در معرض خطر ذوب شدن قرار داده است.

ژان میشل کلاوری، استاد افتخاری ژنومیک در دانشکده پزشکی دانشگاه مارسی در فرانسه، که نمونه های خاک گرفته شده از لایه منجمد سیبری را آزمایش نموده است می گوید شماری از ویروس های زامبی در این ناحیه پیدا شده اند.

این محقق به همراه تیم همراهش روی نوع خاصی از ویروس که برای اولین بار در سال 2003 کشف شد کار می نمایند. آن ها برای شناسایی ویروس های منجمد از روشی استفاده می نمایند که برای نخستین بار در سال 2012 به وسیله تیمی از دانشمندان روسی مورد استفاده واقع شد و این پژوهشگران پیروز شدند یک گل وحشی را از دانه ای که متعلق به 30 هزار سال پیش بود برویانند.

دشت های منجمد سیبری

آقای کلاوری در جریان تحقیقات خود توانسته است ویروس هایی را که از هفت ناحیه متفاوت خاک منجمد سیبری جدا شده بودند، دوباره بعد از ده ها هزار سال فعال کند. به گفته او ویروس باستانی یافت شده به طرز پیروزیت آمیزی توانسته آمیب های تک سلولی را هدف قرار دهد و عفونی کند. تیم آقای کلاوری از بیم سرایت غیرقابل کنترل ویروس و جهت رعایت ایمنی، به عمد ویروسی را برای آزمایش انتخاب نموده اند که فقط آمیب های تک سلولی را هدف قرار می دهد نه جانوران یا انسان ها را.

جدیدترین نمونه از کار آن ها احیای خانواده جدیدی از ویروس ها است که باستانی ترین آن ها بر اساس تاریخ گذاری رادیوکربن خاک تقریبا 48 هزار و 500 سال قدمت دارد. این ویروس ها از یک دریاچه یخ زده در 16 متری عمق خاک منجمد به دست آمده اند.

دکتر کلاوری می گوید: ما این ویروس های آلوده نماینده آمیب را نماینده ای از ویروس های احتمالی دیگری می بینیم که ممکن است در خاک منجمد موجود باشند.

ما ردپای بسیاری از ویروس های دیگر را می بینیم و می دانیم که آن ها آنجا هستند، هرچند اطمینان نداریم که زنده باشند. با این حال استدلال ما این است که اگر ویروس های عفونی نماینده آمیب ها هنوز زنده هستند، دلیلی وجود ندارد که سایر ویروس ها هنوز زنده نباشند و نتوانند میزبان خود را آلوده نمایند.

نمایی هوایی از خاک منجمد در قطب شمال/عکس: Brocken Inaglory/Wikipedia

ویروس های ناشناخته در خاک منجمد می توانند همه گیری های مرگباری را رقم بزنند. در سال 2012 دانشمندان تأیید کردند که بقایای 300 ساله زنی مدفون در خاک یخ زده سیبری حاوی علائم ژنتیکی ویروسی است که باعث آبله می گردد.

گفته می گردد شیوع سیاه زخم سال 2016 در سیبری، که ده ها انسان و بیش از 2 هزار گوزن شمالی را آلوده کرد، به ذوب شدن یخ های دائمی در طول تابستان های فوق العاده گرم مرتبط بوده است.

برژیت اونگارد، استاد بازنشسته میکروبیولوژی بالینی دانشگاه اومئای سوئد، می گوید: اگر ویروسی در خاک های منجمد که هزاران سال است با آن در تماس نبوده ایم پنهان باشد، ممکن است دستگاه ایمنی بدن ما نتواند از پس مقابله با آن ها بربیاید.

در حال حاضر قطب شمال با حدود 3.6 میلیون نفر ساکن، یک منطقه کم جمعیت محسوب می گردد و خطر قرار گرفتن انسان در معرض ویروس های باستانی کم است.

با این حال دکتر کلاوری می گوید در اثر گرمایش جهانی، ذوب شدن یخ های دائمی تسریع شده و افراد بیشتری جذب سرمایه گذاری های صنعتی در قطب شمال شده اند که این عامل می تواند جمعیت منطقه را بالا ببرد.

دانشمندان هشدار می دهند ذوب یخ ها و سرازیر شدن ویروس های احتمالی درون آن ها به سمت دریاچه های آب شیرین می تواند باعث سرایت آلودگی گردد.

پیشتر یک تحقیق در سال 2021 نشان داده بود ذوب لایه های عمیق خاک منجمد خطر آزاد شدن میکرواورگانیسم ها را در بر دارد، هرچند عفونت مستقیم انسان با پاتوژن های باستانی در حال حاضر غیرمحتمل است.

دکتر ماینر در این باره می گوید: برای ما واقعاً مبهم است که چگونه میکروب ها و ویروس های آزادشده با محیط مدرن تعامل خواهند کرد و این واقعاً آزمایشی نیست که بخواهیم از آن استقبال کنیم.

در نتیجه برترین اقدام این است که کوشش کنیم از ذوب شدن یخ ها و بحران آب و هوایی گسترده تر جلوگیری کنیم و این خطرات را برای همواره در خاک های منجمد پنهان نگه داریم.

نتایج تحقیقات تازه در نشریه علمی Viruses منتشر شده است.